Forum mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego

Jan Świderski (ur. 2 czerwca 1913 roku w Grodźcu - ob. dzielnicy Będzina, zm. 1 marca 2004 roku w Krakowie) - polski plastyk, twórca i teoretyk sztuki, znany i uznawany na całym świecie.

Studiował w latach 1930-1938, kończąc najpierw Państwową Szkołę Sztuk Zdobniczych Przemysłu Artystycznego w Poznaniu, a następnie Akademię Sztuk Pięknych - Wydział Malarstwa w Krakowie.

Jako ochotnik Legii Akademickiej uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r., w wyniku czego okres okupacji spędził w obozie jenieckim.

Po 1945 roku organizuje w Krakowie Związek Polskich Artystów Plastyków. W 1947 roku ówczesny Departament Szkolnictwa Artystycznego Ministerstwa Kultury i Sztuki powołał Jana Świderskiego na stanowisko samodzielnego pracownika nauki, powierzając mu funkcję profesora w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Krakowie. W 1950 roku objął funkcję Prezesa Okręgu ZPAP w Krakowie. Został w ASP prorektorem ds. dydaktycznych, programowych i młodzieżowych, następnie przez rok był rektorem, prowadząc równocześnie pracownię malarstwa. W 1968 r na nowo otwartym Wydziale Grafiki objął Katedrę Malarstwa i Rysunku, kierując nią do przejścia na emeryturę w 1984 roku.

Był wychowawcą wielu artystów o europejskim i światowym formacie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, był także laureatem nagród I i II stopnia Ministra Kultury i Sztuki oraz licznych Grand Prix, nagród wystawienniczych i konkursowych w kraju i zagranicą. Uczestniczył w ponad 170 wystawach i plenerach krajowych i międzynarodowych. Przez całe życie utrzymywał silne związki z rodzinnym miastem, uczestnicząc regularnie w plenerach malarskich „Będzińskie pejzaże”, spotykając się z mieszkańcami, szukając w Będzinie i Grodźcu inspiracji artystycznych. W 2000 roku został Honorowym Obywatelem Miasta Będzina, na mocy uchwały Rady Miejskiej, podjętej na wniosek Towarzystwa Przyjaciół Będzina.

Joshua Prawer (hebr. יהושע פרַ‏אוֶ‏ור; ur. 22 listopada 1917 w Będzinie, zm. 30 kwietnia 1990 w Jerozolimie) - izraelski mediewista, specjalizujący się w dziejach krucjat i Królestwa Jerozolimskiego. Współzałożyciel Uniwersytetu Hajfy i Uniwersytetu Ben-Guriona.

Arno Lustiger (ur. 7 maja 1924 r. w Będzinie) - historyk i pisarz niemiecki, pochodzący z polskich Żydów z Będzina, więzień obozów koncentracyjnych. Jest jednym z najbardziej znanych świadków i historyków Zagłady w Niemczech, znanym aktywistą organizacji żydowskich w Niemczech i autorem cenionych publikacji o udziale Żydów w ruchu oporu podczas hiszpańskiej wojny domowej i II wojny światowej.

Spis treści [ukryj]
1 Życiorys
2 Działalność
3 Rodzina
4 Źródła

Życiorys [edytuj]
Dzieciństwo spędził w Będzinie, gdzie do 1939 r. uczęszczał do szkoły żydowskiej (gimnazjum im. Furstenbergów) i był członkiem wielu młodzieżowych organizacji żydowskich. Jego ojciec, Dawid Lustiger, był właścicielem zakładu produkującego urządzenia piekarnicze oraz radnym miasta Będzina. Firma została we wrześniu 1939 r. skonfiskowana przez Niemców (ojciec nadal jednak w niej pracował). Gdy na początku 1943 r. dla Żydów Będzina utworzono getto, rodzina Lustigerów ukrywała się w piwnicy. Po kilku dniach od momentu likwidacji w sierpniu 1943 r. getta i wywózki Żydów do Auschwitz-Birkenau dobrowolnie zgłosili się do zakłądu pracy przymusowej w Będzinie-Małobądzu, a następnie zostali skierowani obozu pracy przymusowej w Górze Św. Anny (Annaberg). Potem Arno został deportowany do obozu Ottmuth (Otmęt), a później Blechhammer w Sławięcicach (podobóz Auschwitz), gdzie wytatuaowano mu numer 5592. Dwa tygodnie przed jego przybyciem do obozu koncentracyjnego Blechhammer jego ojciec został stąd przeniesiony do Auschwitz-Birkenau, gdzie zginął. Od 21 I 1945 r. brał udział w zimowym tzw. marszu śmierci (przy temperaturze powietrza nawet -20 st. C) do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen na Dolnym Śląsku (zginęła połowa więźniów spośród ok. 4 tysięcy). Następnie został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, a potem do jego filii - Langenstein-Zwieberge koło Halberstadt w górach Harz. W połowie kwietnia 1945 r. uciekł podczas ewakuacji obozu (drugi "marsz śmierci") przed zbliżającym się wojskiem amerykańskim. Wpadł jednak w ręce Volkssturmu, ale ponownie uciekł. Półżywy uratowany został przez patrol amerykańskich żołnierzy. Jako ochotnik był tłumaczem w armii amerykańskiej w Hettstedt. Po wyzwoleniu w Niemczech i na Dolnym Śląsku poszukiwał swoją rodzinę. Matkę i 3 siostry odnalazł w Ludwigsdorfie koło Kłodzka, z którymi przedzierał się do Niemiec Zachodnich, by w końcu znaleźć się w obozie dla przesiedlonych we Frankfurcie-Zeilsheim. Stąd z powodu choroby sióstr nie udało się im emigrować do Stanów Zjednoczonych. W 1948 r. zamieszkali więc na stałe w Niemczech we Frankfurcie n. Menem (później Mania i Erna wyemigrowały do USA). Tu w 1950 r. Arno założył firmę branży odzieży damskiej "Arno Lustiger & Co.". Od lat 80. XX w. całkowicie poświęcił się badaniu żydowskiego antyfaszystowskiego ruch oporu w Europie. W 1984 r. przeżył zawał serca.

Działalność [edytuj]
Jest autorem artykułów i książek o przeszłości niemiecko-żydowskiej, wojnie domowej w Hiszpanii, żydowskim ruchu oporu i prześladowaniach Żydów przez Stalina. Jego książki zostały opublikowane w kilku językach. Opracował niemieckie wydanie „Czarnej księgi” Wasilija Grossmana i Ilii Erynburga. W swoich książkach ukazuje rozległą panoramę dziejów rosyjskich żydów i polityki stosowanej wobec nich od początku XIX w. po czasy pierestrojki. „Czerwona księga” jest przejmującym świadectwem tragedii Żydów zmuszonych do wyboru między Hitlerem a Stalinem. W 2004 r. wydał autobiografię. Jest bohaterem książki Basila Kerskiego i Joanny Vincenzy "Świadek i historyk. Rozmowy z Arno Lustigerem".

W latach 2004-06 r. był profesorem we Fritz-Bauer-Instytut we Frankfurcie, a w 2007 r. otrzymał tytuł profesora Hesji. W 1951 r. był współzałożycielem Organizacji Syjonistycznej i gminy żydowskiej we Frankfurcie nad Menem i przez wiele lat jej przewodniczącym. Jest członkiem zarządu Fundacji Budge. W 2003 r. został doktorem honoris causa Uniwersytetu w Poczdamie. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia.

Rodzina [edytuj]
Matka: Gitla - córka Józefa Wellnera, zamożnego przedsiębiorcy
Ojciec - Dawid - zginął w KL Auschwitz.
Rodzeństwo: Hela, Mania oraz bliźnięta Erna (po mężu Lorie) i Samuel (zginął w Auschwitz).
Była żona: Drora Jeger - b. oficer ds. kultury w lotnictwie izraelskim, poślubiona w październiku 1957 r. w Tel-Awiwie (Izrael).
Córki (urodzone we Frankfurcie nad Menem w latach 60. XX w.): 1) Gila (ur. 27 IV 1963) - literaturoznawca, dziennikarka i redaktorka, od 1987 r. zamieszkała w Paryżu, żona znanego pisarza francusko-izraelskiego Emmanuela Mosesa, matka Jonasa; 2) Rina - absolwentka Akademii Sztuk Pięknych, malarka zamieszkała w Tel Awiwie.
Zmarły w 2007 r. kuzyn - kardynał Jean-Marie Lustiger, arcybiskup Paryża (wspólny dziadek Aron, będziński piekarz).

Cezary Chlebowski (ur. 15 lutego 1928 w Grodźcu, obecnie dzielnicy Będzina w Zagłębiu Dąbrowskim) – pisarz i publicysta, historyk, Harcerz Rzeczypospolitej; autor książek i szkiców poświęconych mało znanym wydarzeniom z dziejów polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej.

Spis treści [ukryj]
1 Pochodzenie
2 Dzieciństwo i młodość: wojna i sabotaż, harcerstwo i edukacja
2.1 Przed i w czasie II wojny światowej
2.2 Po wojnie
2.3 Studia i doktorat
3 Praca
4 Relacje z władzami PRL
5 Życie prywatne
6 Działalność
6.1 Ważniejsze poszukiwania
6.2 Inicjatywy
6.3 Członkostwo w organizacjach
6.4 Funkcje i stanowiska społeczne
7 Twórczość
7.1 Książki
7.2 Tłumaczenia książek na inne języki
7.3 Przedruki odcinkowe w periodykach
7.4 Filmy
8 Nagrody i odznaczenia
8.1 Nagrody literackie
8.2 Granty
8.3 Odznaczenia
8.4 Honorowe odznaki i tytuły
9 Bibliografia
10 Przypisy

Pochodzenie [edytuj]
Dziad Cezarego Chlebowskiego, Antoni Chlebowski herbu Poraj (1872–1917) wywodził się ze szlachty kieleckiej z okolic Jędrzejowa. W 1905 r. będąc studentem pedagogiki, został relegowany z Uniwersytetu Jagiellońskiego za aktywny udział w krakowskim ruchu studenckim i – dzięki protekcji dziedziców Grodźca, Ciechanowskich – osiedlił się w tej miejscowości. Wywalczył budowę szkoły w osiedlu górniczym, tzw. „Pekinie” i po jej ukończeniu w 1909 r. został tu kierownikiem. Sprawował tę funkcję aż do śmierci. Babka Chlebowskiego, Helena z domu Kołaczyńska herbu Ślepowron (1878–1938), prowadziła dom i wychowywała dzieci – Helenę (1900–1954), Zygmunta (1902–1988) i Marię (1911–1979). Zygmunt, ojciec Cezarego, był urzędnikiem Kopalni „Grodziec”.

Dziad ze strony matki, Jan Szwaja (ok. 1880–1956) był podoficerem I Brygady Legionów i uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Z zawodu był kolejowym maszynistą pociągów specjalnych. Babka – Franciszka z domu Bednarek – była krawcową i akuszerką, w latach 1911–1955 odebrała około 3 tysięcy porodów. Jan i Franciszka mieli 4 dzieci, spośród których najstarsza była Aniela (1905–1945) – matka Cezarego.

Dzieciństwo i młodość: wojna i sabotaż, harcerstwo i edukacja [edytuj]
Przed i w czasie II wojny światowej [edytuj]
Chlebowski w latach 1935–1939 ukończył 5 klas szkoły powszechnej, już w 1936 r. został zuchem, a następnie harcerzem i otrzymał stopień młodzika. Po wybuchu wojny kontynuował realizację programu I klasy gimnazjum na tajnych kompletach. W listopadzie 1939 r. pomagał ojcu, wraz z zastępem harcerskim, ukryć najcenniejsze książki biblioteki Polskiej Macierzy Szkolnej przed ich spaleniem przez Hitlerjugend. Ukończywszy 13 lat w 1941 r. rozpoczął pracę w warsztatach elektrycznych Szlenka, gdzie zetknął się z pierwszymi próbami sabotażowymi. 22 lipca 1942 r. wraz z rodziną został wysiedlony z Grodźca i wraz z pozostałymi 300 inteligenckimi rodzinami z Zagłębia był wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Po ucieczce stamtąd do Generalnej Guberni zamieszkał w leśnictwie Horbów w okolicy Białej Podlaskiej. Tamtejszym leśniczym był Jan Kowerda (stryj Borysa Kowerdy), mąż Heleny Chlebowskiej. Przez 15 miesięcy (sierpień 1942 – listopad 1943) Chlebowski pracował jako robotnik leśny (prowadził też mały sabotaż, obniżając jakość zbieranej żywicy, która była odbierana na potrzeby niemieckiego przemysłu zbrojeniowego), po czym wraz z rodzicami przeniósł się do Sichowa, majątku radziwiłłowskiego koło Rytwian na Kielecczyźnie[1] (gdzie zarządcą lasów był brat jego matki). Tu kontynuował pracę – wraz z ojcem – jako robotnik leśny. Tu też przyczynił się do zmarnowania eksperymentalnej niemieckiej plantacji koksagisu, z którym wiązano nadzieję jako alternatywnym źródłem kauczuku. Od początku 1944 r. – po zaprzysiężeniu do AK – pomagał ojcu i wujowi w redagowaniu biuletynu zawierającego informacje z nasłuchu radiowego oraz kolportował miejscową podziemną gazetkę. Po przedostaniu się – w czasie walk frontowych – do Stalowej Woli, kontynuował naukę jako uczeń II klasy gimnazjum. Kontynuował też działalność harcerską, szybko zostając zastępowym i otrzymując stopień wywiadowcy.

Po wojnie [edytuj]
Chlebowski 6 lutego 1945 r. – zaraz za frontem – wrócił do Zagłębia (jego ojciec został tam członkiem komisji rewindykacyjnej poniemieckiego przemysłu węglowego), gdzie kontynuował naukę w gimnazjum, ukończył kurs wodzów zuchowych uzyskując stopień ćwika i został wodzem zuchowym przy 6 ZDH (Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej). W 1946 r. ukończył kurs instruktorski jako Harcerz Orli, a wkrótce potem – po ukończeniu kursu drużynowych w Czeladzi – Harcerz Rzeczypospolitej. Z kursu podharcmistrzowskiego usunął go w 1947 r. ze względów politycznych późniejszy komunistyczny "reformator" ZHP Stanisław Chladek. Maturę uzyskał w tymże roku w Sławięcicach i wkrótce przeniósł się do Warszawy. Do 1950 r. studiował na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym i Studium Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych w Warszawie, skąd usunięto go z powodów politycznych. W tym roku został również usunięty z ZHP oraz stracił stypendium w Banku Handlowym.

Studia i doktorat [edytuj]
W 1969 r. ukończył magisterskie studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1980 r. na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał tytuł doktora na podstawie pracy „Monografia Organizacji Dywersyjnej AK poza wschodnimi granicami Polski w okresie wrzesień 1941 – marzec 1943” (promotor prof. dr hab. Tadeusz Jędruszczak, były komendant WIH, recenzenci: prof. dr hab. Aleksander Gieysztor i prof. dr hab. Andrzej Ajnenkiel). Praca ta została uznana przez Radio „Wolna Europa” za jeden z bestsellerów 1983 roku, otrzymała nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka w 1983 r., była wyróżniona nagrodą specjalną przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku w 1984 r. jako „najlepsza książka w języku polskim żyjącego autora z najnowszej historii Polski wydana w latach 1981–1984”. Fundacja Fulbrighta w USA przyznała autorowi za tę pozycję nagrodę w postaci kilkumiesięcznego pobytu w USA. Książka ”Wachlarz” oparta na tym doktoracie została wydana w sumie w ponadstutysięcznym nakładzie, co – według prof. Gieysztora – było rekordem ilościowym, jeśli chodzi o tego typu książki historyczne.

Praca [edytuj]

Wywiad Cezarego Chlebowskiego ze Stanisławem Marusarzem pod Krokwią w marcu 1952 r.W latach 1950–1970 Chlebowski zmieniał pracę 27 razy, było to przeważnie wynikiem niechętnego stosunku władz PRL do jego osoby. Pracował m.in. w:

(1947–1950) Bank Handlowy (stypendium studenckie)
(1949–1951) Państwowa Szkoła Pracy Społecznej, liceum dla dorosłych (skąd został usunięty za to, że uczył ekonomii według niepoprawnego podręcznika)
(1951–1954) warszawska redakcja czasopisma „Sport” w Katowicach (współpraca)
(1951–1952) Rada Główna Zrzeszenia Sportowego „Ogniwo” (inspektor nadzoru inwestycji)
(1952) Wydział Propagandy GKKF (skąd został usunięty, bo – jako delegat GKKF na tę imprezę – nie zdołał zapobiec temu, że skoczek narciarski Stanisław Marusarz w czasie konkursu skoków na Narciarskich Mistrzostwach Polski przeżegnał się znakiem krzyża przed oddaniem skoku)
(1953–1954) Wydział Propagandy Zarządu Głównego Państwowego Zakładu Ubezpieczeń (skąd został usunięty za to, że pierwsza w kraju wielka neonowa reklama na budynku BGK w Warszawie zamiast prawidłowego tekstu „PZU UBEZPIECZA CIEBIE i TWOJE MIENIE” zapłonęła tekstem „PZU UBE………IEBIE I TWOJE MIENIE”)
(1953–1954) redakcja „Wiadomości Ubezpieczeniowe” (sekretarz redakcji)
(1954) Zarząd Główny Związku Zawodowego Pracowników Finansowych (wychowawca kulturalny inspektorów propagandy, skąd został dyscyplinarnie zwolniony za przywłaszczenie sobie książek z historii II RP przeznaczonych na przemiał)
(1955) redakcja „Biuletynu Olimpijskiego” przy Polskim Komitecie Olimpijskim (skąd został zwolniony pod zmyślonym zarzutem antysemityzmu)
(1955–1956) Komitet Organizacyjny Wyścigu Pokoju
(1956) sekcja narciarska Klubu „Ogniwo”. Jako prezes sekcji doprowadził do ukończenia budowy skoczni narciarskiej na skarpie mokotowskiej w Warszawie
(ok. 1957) ZG „Sparta” (instruktor sportów zimowych)
(1956–1957) redakcja miesięczników sportowych ZG RSW "Prasa" (odejście z powodu redukcji etatów)
(1957) redakcja miesięcznika „Polska” (sekretarz redakcji „Polska – Wschód”)
(1958) redakcja miesięcznika „Zima” przy Polskim Związku Narciarskim
(1959–1961) redakcja tygodnika ”Sportowiec”
(1963–1964) redakcja francuskojęzycznego „Tygodnika Polskiego” („La Semaine Polonaise”)
(1964–1965) redakcja „Expressu Wieczornego” i „Kulis” (współpraca)
(1964–1970) redakcje „PAX” („WTK”, „Wprost”, „Słowo Powszechne”) – ponad 800 publikacji
(1967–1970) starszy redaktor w Polskiej Agencji „Interpress”
(1971–1990) sekretarz redakcji miesięcznika „Widnokręgi” – organu Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju
(1995–2007) publicysta w Tygodniku „Solidarność”.
Po rozwiązaniu Komitetu Pokoju przeszedł na wcześniejszą emeryturę w 1990 r. Był stałym współpracownikiem programu TV ”Rewizja Nadzwyczajna" prowadzonego przez red. Dariusza Baliszewskiego. Jako dziennikarz zajmował się tematyką sportową (przede wszystkim pisał o narciarstwie) i kombatancką. W latach 1965–2002 przeprowadził ponad 1,5 tys. odczytów i spotkań autorskich w kraju oraz za granicą (w dużej części na własny koszt), przeważnie w środowiskach polonijnych, m.in. w Anglii (Londyn), Armenii (Erewań), Białorusi (Brasław, Brześć, Grodno, Lida, Mińsk), Kanadzie (Montreal, Toronto), Litwie (Wilno), Łotwie (Dyneburg, Ryga), Niemczech (Berlin, Hamburg, Monachium), Szwajcarii (Berno, Genewa), Ukrainie (Charków, Kijów, Lwów, Miednoje) i USA (Nowy Jork, San Francisco, Waszyngton).

Relacje z władzami PRL [edytuj]

Przemarsz drużyny harcerskiej Cezarego Chlebowskiego przez rynek w Rybniku 3 maja 1946 r. Cezary Chlebowski - w pierwszym szeregu - trzeci od prawej
Zaświadczenie wydane przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego o ujawnieniu się Cezarego Chlebowskiego 24 kwietnia 1947 r.Po współzorganizowaniu w kwietniu 1946 r. spotkania w Szczecinie z przemówieniem wicepremiera Stanisława Mikołajczyka i po zorganizowaniu 3 maja przemarszu drużyny harcerskiej przez Rybnik dla uczczenia rocznicy konstytucji został pobity i przesłuchany przez UB. W czasie przesłuchania podpisał zobowiązanie do nieujawniania nikomu tego faktu[2].

W kwietniu 1947 r. Cezary Chlebowski ujawnił się przed komisją likwidacyjną przy byłym Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Katowicach, gdzie stwierdził, że należał do organizacji niepodległościowej pod dowództwem „Tymoszuka” na terenie powiatu Biała Podlaska i do organizacji AK „Jędrusie” na terenie powiatu sandomierskiego.

W 1951 r. został powtórnie zatrzymany i pobity w Urzędzie Bezpieczeństwa przy ul. Cyryla i Metodego w Warszawie. "Zaproponowano" mu współpracę, jednak udało mu się uzyskać kilka dni „na zastanowienie”. W tym czasie napisał list do Stanisława Radkiewicza, członka Komisji Bezpieczeństwa KC PZPR, prosząc go o zwolnienie ze współpracy[3]. W relacji SB incydent ten został opisany tak: W 1949 r. został pozyskany do współpracy przez Służbę Bezpieczeństwa, ale po krótkim okresie odmówił współpracy, pisząc list do Ministra BP o zwolnienie go od wykonywania zadań dla SB[4].

W latach 1964–1966 Wydział do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi Komendy Stołecznej MO prowadził przeciw Chlebowskiemu postępowanie w związku z zarzutem "o przemyt kryształów". Służba Bezpieczeństwa założyła Chlebowskiemu teczkę 3 grudnia 1969 r. Został „figurantem” o kryptonimie „Cezar”. Rozpoczęto intensywne działania śledcze, szykanujące, nękające, utrudniające dostęp do archiwów i rozsiewające błędne informacje i insynuacje na jego temat. Działania te były prowadzone przez Wydziały: VIII Departamentu I (ds. wywiadu), XII Departamentu II (ds. kontrwywiadu) oraz II i IV Departamentu III (ds. walki z działalnością antypaństwową w kraju) MSW. Działania te były prowadzone do 1983 r., przykładowo (numery stron z teczki IPN Chlebowskiego):

wpłynięcie przez TW „Artura” na poszczególne osoby z kontrwywiadu AK w Londynie, aby nie udzielały informacji Chlebowskiemu (str. 16)
okresowa obserwacja operacyjna (str. 13), podsłuch telefoniczny (str. 17) i kontrola korespondencji (kopie listów na wielu stronach)
przekazanie sugestii [w Londynie], że zbyt często wyjeżdża za granicę, a przecież byłym członkom AK wyjechać jest bardzo trudno (str. 43)
wyciągnięcie konsekwencji administracyjnych w stosunku do osób wpłacających składki na sztandar „Ponurego” (str. 64)
zwolnienie z funkcji w harcerstwie osób zaangażowanych w organizację nielegalnego spotkania na Wykusie (str. 64)
zasugerowanie w redakcji młodzieżowej Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, że książka „Gdy las był domem” nie nadaje się do druku, bo nikt inny też jej nie chce wydać (str. 74)
„popieranie teorii kontaktów C. Chlebowskiego z MSW” (str. 76)
zakaz emisji słuchowiska radiowego „Cień Ponurego” (str. 103)
uniemożliwienie Chlebowskiemu zapoznania się z dokumentami dotyczącymi „Ponurego” (str. 190)
zakaz druku książki „Gdy las był domem” w Wydawnictwie Łódzkim (str. 209) (książka ta ukazała się w tym Wydawnictwie, jednak w okrojonej formie i z „poprawnym politycznie” wstępem Tadeusza Jaskóły)
wielokrotna odmowa wydania zezwolenia na broń myśliwską (str. 213 i 278–287)
niedopuszczenie do publikacji w Wydawnictwie Łódzkim książki dotyczącej działalności Polonii na Łotwie w czasie okupacji (str. 252)
zajęcie 42 książek po powrocie z USA (str. 310).
Sprawę Chlebowskiego przez cały czas prowadził w MSW starszy inspektor Wydziału II Departamentu III MSW ppłk (od 1973 r. płk) T. Krawczyk.

Życie prywatne [edytuj]
Cezary Chlebowski od 1947 r. mieszka w Warszawie. W 1951 r. ożenił się z Anną Piskorską (rozwód w 1966 r.). Jest ojcem Weroniki Chlebowskiej-Dziadosz i Tomasza Chlebowskiego. Powtórnie ożenił się z Grażyną Chlebowską. Po przyjeździe do Warszawy początkowo mieszkał w akademiku (w czasie studiów), później w domu Stanisława Jurkiewicza – kuzyna swojej żony, przy ul. Kieleckiej 33a (w latach 1953-1955), następnie na Osiedlu "Przyjaźń" (1955-1966). Obecnie mieszka przy ul. Żwirki i Wigury.

Działalność [edytuj]
Ważniejsze poszukiwania [edytuj]
grudzień 1966 – odkrycie w Warszawie archiwum dowódcy Wachlarza, wyjazd do Mińska Białoruskiego, odnalezienie białoruskich współpracowników Wachlarza z czasów wojny (współpraca z TPPR, Konsulatem PRL w Mińsku). Spotkania autorskie z Polonią białoruską i białoruskimi historykami
wrzesień 1969 – wyjazd do Londynu, kontakt ze Studium Polski Podziemnej, spotkania z polskimi działaczami emigracyjnymi (Tadeusz Żenczykowski, Jan Nowak-Jeziorański, Józef Huczyński, gen. Tadeusz Pełczyński), spotkania autorskie w Konsulacie PRL z Polonią brytyjską
sierpień 1970 – kolejny wyjazd do Londynu, kolejne kontakty z tamtejszymi działaczami AK, spotkania autorskie w Konsulacie, kontynuacja badań w Archiwum Polski Podziemnej, publikacje na łamach tamtejszego „Dziennika Polskiego” na temat AK, spotkania z Polonią współorganizowane ze Studium Polski Podziemnej.
Inicjatywy [edytuj]
wspólna inicjatywa ufundowania repliki sztandaru oddziału „Ponurego” i przekazanie go organizacji ZHP w Starachowicach oraz nadanie Szkole nr 2 w Starachowicach imienia Partyzantów Oddziału „Ponurego” (1969-1970)
wspólna inicjatywa budowy pomnika mjr. Jana Piwnika „Ponurego” w Wąchocku (1984)
współudział w sprowadzeniu prochów Jana Piwnika „Ponurego” do Polski i uroczystym pogrzebie (1969-1988)
współudział w utworzeniu cmentarza AK pod Surkontami na Wileńszczyźnie (1991).
Członkostwo w organizacjach [edytuj]
członek SDP (ok. 1965–dziś), w tym członek Rady SDP (1985–1989)
członek ZLP (1969–1981)
członek ZAiKS (ok. 1975–dziś)
członek SPP (1989–1991).
Funkcje i stanowiska społeczne [edytuj]
dwukrotny prezes i kilkakrotny wiceprezes Warszawskiego Klubu Narciarskiego w latach 1956-1970
członek Społecznego Komitetu Uczczenia Pamięci Gen. Grota i Jego Żołnierzy (1980-1995).
wiceprzewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w latach 1990–1991
członek Rady Honorowej Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego
Twórczość [edytuj]
Jest autorem 17 książek i 36 ich wznowień, a także ponad 2 tys. artykułów publicystycznych. Jego twórczość łączy wnikliwość historyczną z talentem narracyjnym („Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”, „Zagłada IV odcinka”, „Odłamki granatu”, „Gdy las był domem”). Jego najpopularniejsze książki historyczne to: „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”, „Wachlarz” i autobiografia „Bez pokory”. W sumie książki Chlebowskiego przekroczyły łączny nakład 1 miliona egzemplarzy.

Książki [edytuj]
1.„Smak śniegu” – opowieść narciarska dla młodzieży, z ilustracjami Stanisława Kościelniaka, Nasza Księgarnia, Warszawa, 1962, nakład – 10 tys. egz.
2.„Nocne szlaki” – beletryzowane relacje z kurierskiej służby przez Tatry 9 czołowych narciarzy polskich przed wojną: Heleny Marusarzówny, Stanisława Marusarza, Jana Kul i i innych, Nasza Księgarnia, Warszawa,
1.wydanie – 1964, nakład – 20 tys. egz.
2.wydanie – 1966, nakład – 20 tys. egz.
3.wydanie – 1974, nakład – 30 tys. egz.
4.wydanie – 1983, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8310088123)[5]
3.„Gazda z Diabelnej” – pełna przygód książka o repolonizacji Karkonoszy w 1945 roku ukazana w młodzieżowej, narciarskiej opowieści, Nasza Księgarnia, Warszawa,
1.wydanie – 1967, nakład – 20 tys. egz.
2.wydanie – 1969, nakład – 20 tys. egz.
3.wydanie – 1978, nakład – 20 tys. egz.
4.wydanie – 1986, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 8310088817)
4.„Zagłada IV Odcinka” – dokumentalne odtworzenie działań dywersyjnych przez organizację AK Wachlarz na IV Odcinku w Mińsku na Białorusi, Instytut Wydawniczy "PAX", Warszawa,
1.wydanie – 1968, nakład – 10 tys. egz.
2.wydanie – 1980, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 8321101461)
3.wydanie – 1987, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 8321108822)
5.„Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” – półdokumentalna relacja z działań zbrojnych w 1943 roku na Kielecczyźnie w Górach Świętokrzyskich 400-osobowego Zgrupowania AK dowodzonego przez por./mjr. Jana Piwnika (Ponurego),

Jan Piwnik, "Ponury", zdjęcie z książki Cezarego Chlebowskiego "Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie", Warszawa, 19811.wydanie (z przedmową Bogdana Hillebrandta) – 1968, Iskry, Warszawa, nakład – 10 tys. egz.
2.wydanie – 1969, Iskry, Warszawa, nakład – 30 tys. egz.
3.wydanie (bardzo rozszerzone) (od tego wydania z podtytułem "reportaż historyczny") – 1981, Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8307002001)
4.wydanie (znów bardzo rozszerzone) – 1985, Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8307011949, ISBN 9788307011943)
5.wydanie (rozszerzone) – 1988, Epoka, Warszawa, nakład – 70 tys. egz. (ISBN 8385021078)
6.wydanie (rozszerzone, przejrzane i poprawione) – 1993, wyd. Tomasz Chlebowski, Warszawa, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 8385021078)
7.wydanie – 2006, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń (ISBN 8374414405, ISBN 9788374414401)
6.„Odłamki granatu” – cztery zbeletryzowane relacje z czasów działań AK w Warszawie i na Nowogródczyźnie oraz opisy „rozliczeń”, jakie spotkały ich bohaterów po wojnie, PAX, Warszawa,
1.wydanie – 1969, nakład 20 tys. egz.
2.wydanie – 1972, nakład 20 tys. egz.
7.„Gdy las był domem” – 11 relacji z przebiegu walk w czasie wojny z Niemcami w czterech rejonach: za Bugiem, nad Niemnem, na Podlasiu i na Kielecczyźnie, 1972, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, nakład – 5 tys. egz.
8.„Trudne lato” – młodzieżowa książka o trudnym dorastaniu,
1.wydanie – 1979, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 8320311470)
2.wydanie – 1991, Wydawnictwo Libra, Warszawa, nakład – 20 tys. egz. (ISBN 8385005528)
9.„Pokaż zęby” – okupacyjne dzieje na przykładzie autora,
1.wydanie – 1981, Nasza Księgarnia, Warszawa, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8310078988)[6]
2.wydanie – 1987, PAX, Warszawa, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8321108067)
10.„Cztery z tysiąca” – wojenne zbeletryzowane relacje różnych form walk z okupantem: partyzantki, cichociemnych, kontrwywiadu, dywersji poza Krajem (Ryga), Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa,
1.wydanie – 1981, nakład – 30 tys. egz.
2.wydanie – 1983, nakład – 50 tys. egz. (ISBN 8303002759 i ISBN 9788303002754)
11.„Wachlarz, monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej: wrzesień 1941 - marzec 1943”, PAX, Warszawa,
1.wydanie (350 stron) – 1983, nakład – 30 tys. egz. (ISBN 8321104193)
2.wydanie (456 stron oraz 414 zdjęć i fotokopii) – 1985, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 8321106781)
3.wydanie (450 zdjęć i fotokopii) – 1990, nakład – 40 tys. egz. (ISBN 8321106781).
12.„Reportaż z tamtych dni” – 21 zbeletryzowanych relacji z walk podziemia AK na terenie całej okupowanej Polski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa – wyróżnienie Funduszu Literatury przy Ministrze Kultury i Sztuki,
1.wydanie – 1986, nakład – 50 tys, egz. (ISBN 8303006541)
2.wydanie – 1988, nakład – 30 tys. egz. plus dodruk 10 tys. egz. (ISBN 8303005431[7] – w oprawie papierowej i ISBN 8303024396 – w twardej oprawie)
13.„Ostatnia droga Komendanta Ponurego" – (oprac., wraz z zespołem), 172 strony, Wydawnictwa Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa, 1990
14.„Bez pokory” – autobiografia w 2 tomach, łącznie 918 stron i 101 zdjęć, Ars Print Production, Warszawa, 1997, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 8387224057 i ISBN 8387224065)
15.„W armii Państwa Podziemnego” – 25 relacji z całej okupowanej Polski oraz Łotwy, Mińska i in., 2 tomy, 825 stron i 107 zdjęć dokumentalnych, AS KON, Warszawa, 2005, nakład – 15 tys. egz. (ISBN 8374520043 i ISBN 8387545414)
16.„Ponury – major Jan Piwnik 1912–1944”, Biblioteka Armii Krajowej – bojowy życiorys jednego z najwaleczniejszych cichociemnych (157 stron i 71 zdjęć), Rytm, Warszawa, 2005, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 8373991808, ISBN 9788373991804)
17.„Saga o bohaterach – Wachlarz IX 1941 – III 1943” – zbeletryzowany zapis bojowych działań dywersji AK na Wschodzie, od Rygi po Kijów i Odessę (306 stron i 184 zdjęcia), Oficyna Wydawnicza Rytm, 2006, nakład – 10 tys. egz. (ISBN 9788373993051).
Tłumaczenia książek na inne języki [edytuj]
1.„Tak chuti sneh” – edycja słowacka książki "Smak śniegu", przekład Rudolf Turňa, Wydawnictwo Sportowe SV ČSTV, Bratysława, 1964, nakład – 4 tys. egz.
2.w: "О человеке, который не кланялся пулям: повесть и рассказы польских писателей" (O čeloveke, kotoryj ne klanâlsâ pulâm: povesti i rasskazy pol'skih pisatelej), zbiór powieści i opowiadań polskich pisarzy, tłum.: Л. Кашкуревича, В. Кисилева (L. Kaškureviča i V. Kiseleva), "Детская литература" (Detskaâ literatura), Москва (Moskwa), 1968.
Przedruki odcinkowe w periodykach [edytuj]
komiks (na podstawie książki „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” w „Słowo Ludu”, dziennik PZPR, Kielce (1969), nakład 70 tys. egz.
„Smak śniegu” w „Świat Młodych”, Tygodnik Młodzieżowy, Warszawa, 1972, nakład 60 tys. egz.
„Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie” – przedruk książki w 207 odcinkach, „Echo Dnia”, Kielce, 1983–1984, nakład 60 tys. egz.
Filmy [edytuj]
”Znicz olimpijski”, 1969 – polski film wojenny w reżyserii Lecha Lorentowicza na podstawie opowiadania Nocne szlaki
”Gazda z Diabelnej” (6 odcinków), 1979 – serial TV dla młodzieży o realiach życia tuż po wojnie na Dolnym Śląsku, według scenariusza Chlebowskiego.
Nagrody i odznaczenia [edytuj]

Cezary Chlebowski w 2008 r. Nagrody literackie [edytuj]
pierwsza nagroda Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1966
druga nagroda Głównego Zarządu Politycznego Wojska Polskiego, 1970
wyróżnienie w konkursie z okazji 25-lecia zakończenia II wojny światowej, 1970
Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka, 1983
Nagroda Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce Poświęconego Badaniom Najnowszej Historii Polski w Nowym Jorku, 1984
wyróżnienie Funduszu Literatury przy Ministrze Kultury i Sztuki, 1986
Doroczna Nagroda Fundacji Jurzykowskiego w Nowym Jorku, 1996.
Granty [edytuj]
Grant Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku, 1975
Stypendium Fulbrighta w Nowym Jorku, 1988.
Odznaczenia [edytuj]
Srebrny Krzyż Zasługi, numer D-30109, 22 lipca 1959
Medal Wojska, numer 15518, Londyn, 25 września 1969
Krzyż Armii Krajowej, Londyn, numer 6108, 10 października 1969
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, numer 652-81-1, 27 maja 1981
Medal „Polska swemu Obrońcy”, 1992
Srebrny Krzyż "Za Zasługi dla ZHP", 1996
Krzyż Niezłomnych, numer 000232, 3 maja 1998
Medal „Pro Memoria”, 2005
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, numer 181-2006-10, 11 listopada 2006
Odznaka honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej, 2008.
Honorowe odznaki i tytuły [edytuj]
1972 Złota Odznaka Honorowa Związku Inwalidów Wojennych Polskich Sił Zbrojnych w RFN, Monachium
1975 Honorowa Odznaka II i V Batalionu Okręgu Nowogródzkiego AK
1977 Odznaka Honorowa III Wileńskiej Brygady Partyzanckiej AK „Szczerbca”
1981 Honorowa Odznaka Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ AK
1983 Odznaka Honorowa Organizacji Wydzielonej „Wachlarz” Armii Krajowej, numer 65
1986 Honorowa Odznaka P.O.S. „Jerzyki”
1994 Honorowa Odznaka Pamięci „Akcji Burza”
1996 Odznaka Weterana Walk Niepodległościowych Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonownych
2003 Honorowe Obywatelstwo gminy Końskie.

Józef Zbiróg (ur. 18 marca 1930 w Będzinie, zm. 10 kwietnia 2009 w Łodzi) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser i malarz.

Jego ojciec Bolesław był będzińskim kowalem i mieszkał z rodziną przy ul. Małobądzkiej 83. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Będzinie, a w 1953 roku krakowską szkołę teatralną. W swojej karierze zagrał około 200 ról teatralnych i około 30 filmowych. W polskim filmie zadebiutował w 1956 roku rolą Zołzikiewicza w "Szkicach węglem" (premiera 1957). Do 2008 roku (przejście na emeryturę) był aktorem Teatru im. S. Jaracza w Łodzi.

W Poznaniu miały miejsce dwie wystawy malarstwa Józefa Zbiróga.

Był mężem aktorki Barbary Wałkówny-Zbiróg, ojcem również aktorki, Justyny Zbiróg.

Uroczystości pogrzebowe odbyły się 17 kwietnia 2009 roku w Łodzi. Grób aktora znajduje się w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym na Dołach w Łodzi przy ul. Smutnej.

Spis treści [ukryj]
1 Teatr
2 Wybrane role teatralne
3 Ważne reżyserie
4 Wybrana filmografia
5 Nagrody i odznaczenia

Teatr [edytuj]
Teatr Wybrzeże w Gdańsku (1953-1954)
Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (1954-1956)
Teatr Śląskiim. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1956-1960)
Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (1960-1971)
Teatr Nowy w Łodzi (1971-1975)
Teatr Powszechny w Łodzi (1975-1980)
Teatr Nowy w Łodzi (1980-1986)
Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie (Dyrektor Naczelny) (1986-1990)
Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (od 1990)
Wybrane role teatralne [edytuj]
Uciekła mi przepióreczka S. Żeromskiego, reż. J. T. Byrsej - Przełęcki
Fantazy J. Słowackiego, reż. T. Kubalski - Jan
Wyzwolenie S. Wyspiańskiego, reż. J. Wyszomirski - Konrad
Zbrodnia i kara F. Dostojewskiego, reż. J. Wyszomirski - Raskolnikow
Cezar i Kleopatra C. K. Norwida, reż. J. Krasowski - Oktawian
Kaukaskie kredowe B. Brechta, reż. J. Grzegorzewski - Azdak
Kariera Artura Ui B. Brechta, reż. F. Żukowski i B. Jaklicz - Givola
Kolumbowie R. Bratnego, reż. A. Hanuszkiewicz - Kolumb
Dialogus de pasione, reż. K. Dejmek - Rabinus
Wilki w nocy T. Rittnera, reż. J. Zegalski - Prokurator
Operetka W. Gombrowicza, reż. K. Dejmek - Kombatant
Antygona Sofoklesa, reż. J. Zbiróg - Kreon
Białowłosa, reż. H. Czyż - Poeta (Teatr Wielki w Łodzi)
Krakowiacy i Górale W. Bogusławskiego, reż. F. Żukowski - Student (Teatr Wielki w Łodzi)
Ważne reżyserie [edytuj]
Poemat otwarty T. Różewicza (Teatr Nowy w Łodzi)
Wielki testament F. Villona (Teatr Na Woli w Warszawie)
Tristan i Izolda J. Bediera
Wybrana filmografia [edytuj]
Szkice węglem, reż. A. Bohdziewicz - Zołzikiewicz
Jadą goście jadą..., reż. A. Trzos - Celnik
Gdzie jest generał..., reż. T. Chmielewski - Radiotelegrafista niemiecki
Kapitan Sowa na tropie, reż. S. Bareja - Pasternak, właściciel "Kliniki lalek"
Pierwszy pawilon, reż. J. Majewski - Komendant David Holly
Piekło i niebo, reż. S. Różewicz - Diabeł
Stawka większa niż życie
Doktor Ewa, reż. H. Kluba - Doktor Bigoń
Czarne chmury, reż. A. Konic - Oficer rajtarów
Kiedy byliśmy mali, reż. J. Kędzierzawska - Ojciec
Daleko od szosy (1976), reż. Z. Chmielewski - kierownik warsztatów samochodowych w MPK (odc. 7)
Śmierć prezydenta, reż. J. Kawalerowicz - Stanisław Łańcucki, poseł komunistyczny
Do krwi ostatniej..., reż. J. Hoffman - Delegat ambasady
Lekcja martwego języka, reż. T. Chmielewski - Trau
Znachor, reż. J. Hoffman - Prokurator
Pensja pani Latter, reż. S. Różewicz - Inspektor szkoły
Wierna rzeka, reż. T. Chmielewski - Powstaniec
Kobieta w kapeluszu, reż. S. Różewicz - Dyrektor teatru
Adam i Ewa - Franciszek Werner, niewidomy rzeźbiarz, dziadek Bogdana
Plebania
Inland Empire, reż. D. Lynch - Darek
Nagrody i odznaczenia [edytuj]
Nagroda za cykl akwareli Osty
Nagroda za autoportret
Złoty Krzyż Zasługi
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Grand Prix na Festiwalu w Kaliszu za rolę Azdaka w Kaukaskim Kredowym B. Brechta w reż. J. Grzegorzewskiego

Gayga, właściwie Krystyna Stolarska (ur. 30 października 1954 roku w Będzinie, zm. 30 lipca 2010 w Siemianowicach Śląskich[1]) – polska piosenkarka, kompozytor, aranżer i skrzypaczka.

Spis treści [ukryj]
1 Kariera
2 Dyskografia
2.1 Albumy
2.1.1 CD
2.1.2 Inne
2.2 Single
2.2.1 Składanki
3 Przypisy
4 Bibliografia

Kariera [edytuj]
Ukończyła Państwową Średnią Szkołę Muzyczną w klasie skrzypiec oraz studia na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W latach 1973-80 występowała w żeńskim zespole muzycznym Amazonki i Pro Contra. Współpracowała jako wokalistka z grupą Krzysztofa Sadowskiego i zespołem Blues and Rock Wojciecha Skowrońskiego.

Debiut {solo} Krystyny Stolarskiej w zespole Pro Contra na KFPP w Opolu z piosenką Miłosennie i w koncercie "Gala Polska" z piosenką Mam to co chcę na MFP w Sopocie 1976. W 1982 rozpoczęła solową karierę pod pseudonimem Gayga, współpracując kolejno z towarzyszącymi zespołami Pro-Rock, Din, Sei Channel, Jork, MC Diva. Na listy przebojów trafiła z utworami Ostatni singel, Jeszcze godzin tyle, Ja ruchomy cel, później Graj, nie żałuj strun.

W swym repertuarze miała utwory z pogranicza bluesa, rocka i popu. Gayga wielokrotnie zdobywała tytuły Talent Roku i Wokalistka Roku oraz nagrody za Piosenkę Roku i Teledysk Roku. Tournée koncertowe w 28 krajach na pięciu kontynentach. "Guest Star" - na europejskich rockowiskach i międzynarodowych festiwalach piosenki. Udział w międzynarodowych trasach koncertowych. Nagrała 30 recitali telewizyjnych w Polsce i za granicą. Nagrywała z orkiestrami radiowymi: Warszawa, Łódź, Katowice, Kolonia, Baden-Baden, Berlin, Rostock, Drezno, Praga, Ostrawa, Hawana.

Zdobyła wiele nagród i wygrała wiele plebiscytów prasowych, radiowych i telewizyjnych, m.in. wielki sukces w telewizyjnym plebiscycie "Muzyczna Jedynka" w latach 90. - wielokrotna wygrana z zespołem Jork i MC Diva {założycielem obu grup był znany muzyk i kompozytor Bernard Sołtysik, który od samego początku zajmował się muzyczną stroną działalności Gaygi}. Wielokrotnie uczestniczyła w festiwalach w Opolu i Sopocie. Od organizatorów festiwalu w Opolu otrzymała dyplom ".... jako osoba wielce zasłużona dla Polskiej Piosenki i jej Festiwali...". Była laureatką nagrody fotoreporterów MISS Obiektywu na XX KFPP-Opole 83.

Muzykę komponowała samodzielnie lub korzystała z utworów, które skomponowali: Bernard Sołtysik, Tadeusz Nalepa, Katarzyna Gärtner, Bogdan Kisiel. Autorami tekstów są: Andrzej Kuryło, Janusz Kondratowicz, Andrzej Sikorowski, Janusz Wegiera, Marek Gaszyński, Julian Matej, Magda Wojtaszewska, Marcin Lenda, Irena Buczek, Jarosław Nowosad, Ziemowit Kosmowski, Marek Nawrat, Robert Noszczyk.

W latach 90. pod pseudonimem MC Diva (także nazwa zespołu) wydała kilka albumów w stylu dance, z których pochodzą takie przeboje jak Panie, coś Pan, Anything you want, To Ja, Mały Książę, Muzyka naszych serc, Dziewczyna z St. Pauli. Koncertowała z wielkimi gwiazdami muzyki dance: DJ Bobo, Fun Factory, Captain Jack, E-Rotic, Heath Hunter, MC Erik & Barbara.

W 2006 roku powróciła jako Gayga z nowym albumem Dziennik z podróży nawiązując do dorobku artystycznego i swoich tras koncertowych.

Zmarła wskutek choroby nowotworowej. Uroczystości pogrzebowe artystki odbyły się 4 sierpnia. Urnę z jej prochami złożono w rodzinnym grobowcu na cmentarzu przy kościele św. Antoniego w Dąbrowie Górniczej[2].

Dyskografia [edytuj]
Albumy [edytuj]
1987: "GAYGA"[Album-Singiel] wyd. Tonpress
CD [edytuj]
1993: "GAYGA" {wyd. Starling S.A.}
1994: "Gayga & Jork" {wyd. Laser Sound}
1994: MC Diva: "Panie coś pan" {wyd. Laser Sound}
1996: MC Diva: "Anything you want" - "Wszystko czego chcesz" (wyd. Snake's Music)
1997: MC Diva: "Mały Książę" (wyd. Magic Records)
1998: "DANCE JUICE" (wyd. Magic Records)
2006: "GAYGA The Best - Ja ruchomy cel" (wyd. MTJ)
2006: "GAYGA z list przebojów" (wyd. Box Music-Pomaton EMI)
2006: "GAYGA - Dziennik z podróży" (wyd. Box Music-Pomaton EMI)
2008: "MC DIVA The Best" (wyd. Universal Music Polska)
Inne [edytuj]
1985: Gayga & Din (wyd. Pronit)
1987: Gayga (wyd. Tonpress)
Single [edytuj]
1984: Gayga Ja - ruchomy cel (wyd. Tonpress)
1985: Gayga Graj, nie żałuj strun (wyd. Pronit)
1995: MC Diva & Michael Morgan :"Anything You Want" (maxisingiel; wyd. Snake's Music)
1997: MC Diva - "Mały książę" (maxisingiel; wyd. Magic Records-PolyGram Polska)
Składanki [edytuj]
1994: "Bitt 1" MC Diva - piosenka "Panie coś pan" (wyd. Laser Sound)
1995: "Polski Power Dance" vol 1 MC Diva-piosenka "Dziewczyna z St. Pauli" (wyd. Snake's Music)
1995: "Polski Power Dance" vol 2 MC Diva-piosenka "Anything You Want"- Mix {wyd. Snake's Music}
1995: "Polski Power Dance" vol 3 MC Diva-piosenki "Anything You Want","Szklane serce" (wyd. Snake's Music)
2003: Wideoteka dorosłego człowieka Gayga - piosenka Graj, nie żałuj strun
2003: To dla ciebie gramy nr 3 Gayga - piosenka Ja ruchomy cel (wyd. MTJ)
2005: Dee Jay Mix Club 1Gayga - piosenka Jak to dobrze, że śnię (wyd. Dee Jay)
2005: "Dee Jay Mix Club 7" Gayga - piosenka Tango przyciszone (wyd. Dee Jay)

Grzegorz Maciej Dolniak (ur. 17 lutego 1960 w Będzinie, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polski polityk i przedsiębiorca, z wykształcenia ekonomista, poseł na Sejm IV, V i VI kadencji.

Spis treści [ukryj]
1 Życiorys
2 Życie prywatne
3 Przypisy
4 Źródła
5 Linki zewnętrzne

Życiorys [edytuj]
W 1979 ukończył II Liceum Ogólnokształcące im. Hanki Sawickiej w Będzinie, a w 1984 studia na Wydziale Organizacji i Zarządzania Akademii Ekonomicznej w Katowicach (jako specjalista ds. systemów zarządzania). Od 1984 do 1991 pracował w Dąbrowskiej Fabryce Obrabiarek "Ponar-Defum" (m.in. kierując połączonymi wydziałami tego przedsiębiorstwa). W 1991 rozpoczął prowadzenie własnej działalności gospodarczej, zakładając Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe POINT w Będzinie, firmę zajmującą się usługami motoryzacyjnymi i ochroną mienia.

Po raz pierwszy został wybrany posłem w wyborach w 2001 w okręgu sosnowieckim. Ponownie uzyskał mandat poselski w wyborach w 2005, w Sejmie V kadencji był przewodniczącym Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji i wiceszefem klubu parlamentarnego PO. W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz trzeci został posłem, otrzymując najlepszy indywidualny wynik w okręgu wyborczym (38 444 głosy) i ponownie obejmując funkcję wiceprzewodniczącego klubu parlamentarnego. Był wiceprzewodniczącym zarządu PO w województwie śląskim, szefem jej sztabu wyborczego do Parlamentu Europejskiego w 2009 oraz wiceprzewodniczącym Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji w Sejmie VI kadencji.

Od 2 do 9 października 2009 pełnił obowiązki przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej w miejsce zawieszonego Zbigniewa Chlebowskiego[1], do momentu wyboru na nowego szefa Grzegorza Schetyny.

Zginął 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku[2]. 16 kwietnia 2010 pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[3]. 22 kwietnia tego samego roku został pochowany na cmentarzu przy parafii Świętej Trójcy w Będzinie[4].

Życie prywatne [edytuj]
Mieszkał w Będzinie, był żonaty (żona Barbara), miał córkę Patrycję.

Wojciech Kalarus (ur. 12 grudnia 1968 w Będzinie) – polski aktor teatralny i filmowy.

Spis treści [ukryj]
1 Wykształcenie
2 Teatr
2.1 Role w telewizyjnych spektaklach teatralnych
3 Film
4 Szymon Majewski Show
5 Seriale
5.1 Polski dubbing

Wykształcenie [edytuj]
Ukończył Studium Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej przy Teatrze Muzycznym w Gdyni. W 1996 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Ludwika Solskiego w Krakowie.

Teatr [edytuj]
W latach 1996-99 występował w Teatrze Rozmaitości w Warszawie, w latach 2002-05 w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W latach 2005-06 pracował w Starym Teatrze w Krakowie. Współpracował m.in. z Teatrem Dramatycznym, Teatrem Rozmaitości i Teatrem Komedia w Warszawie. Od 2009 roku aktor Nowego Teatru w Warszawie.




Autor Tytuł Teatr, data Reżyser Rola
1. Lew Tołstoj Spektakl Olśnienie
(na podst. opow. Wiatronogi),
Zespół Teatralny Janusza Wiśniewskiego,
Warszawa 1991
Janusz Wiśniewski Mistrz
2. Anton Czechow Płatonow PWST w Krakowie,
Kraków 1996
Krystian Lupa Płatonow
3. Franz Kafka Proces Teatr Rozmaitości, Warszawa 1996 Henryk Baranowski Józef K.
4. Ariano Suassuna Testament Psa Teatr Rozmaitości, Warszawa 1997 Piotr Cieplak Severino
5. Witkacy Bzik tropikalny Teatr Rozmaitości, Warszawa 1997 Grzegorz Horst d' Albertis(Grzegorz Jarzyna) Den
6. Olga Tokarczuk Ofiara Wilgefortis
(na podst. opow. Dom dzienny, dom nocny)
Teatr Wierszalin,
Supraśl 2000
Piotr Tomaszuk Magister Ludens
7. Dariusz Rzontkowski Zazum Teatr Dramatyczny, Warszawa 2000 Łukasz Kos
8. Thomas Vinterberg
i Mogens Rukov
Uroczystość Teatr Rozmaitości, Warszawa 2001 H7 (Grzegorz Jarzyna) Lars
9. Philip Kindred Dick Wyznania Łgarza Teatr Wybrzeże,
Gdańsk 2002
Łukasz Barczyk Jack
10. Gregory Burke Ulica Gagarina Teatr Wybrzeże,
Gdańsk 2003
Feliks Falk Eddie
11. Witold Gombrowicz Iwona, księżniczka Burgunda Teatr Polski,
Bielsko-Biała 2003
Grzegorz Chrapkiewicz Książę Filip
12. William Szekspir H. wg Hamleta Teatr Wybrzeże,
Gdańsk 2004
Jan Klata Rozenkranc
13. Paweł Demirski From Poland with love Teatr Wybrzeże,
Gdańsk 2005
Michał Zadara 1
14. Jakub Przebindowski GO-GO, czyli neurotyczna osobowość naszych czasów Teatr Stu,
Kraków 2005
Łukasz Kos
15. Philip Kindred Dick Trzy stygmaty Palmera Eldricha Stary Teatr,
Kraków 2006
Jan Klata Palmer Eldrich
16. Roland Schimmelpfennig Przedtem- potem Stary Teatr,
Kraków 2006
Paweł Miśkiewicz Mężczyzna ze spinkami
17. Witkacy Nadobnisie i koczkodany Teatr Powszechny,
Warszawa 2006
Łukasz Kos Sir Tomasz Blazo de Liza
18. Ray Cooney,
John Chaoman
Oto idzie panna młoda Teatr Komedia,
Warszawa 2009
Grzegorz Chrapkiewicz Bill Shorter
19. Krzysztof Warlikowski, Jacek Poniedziałek,
Piotr Gruszczyński,
(A)pollonia (na podstawie tekstów Ajschylosa, Eurypidesa, Hanny Krall i innych) Nowy Teatr w Warszawie,
Warszawa 2009
Krzysztof Warlikowski

Role w telewizyjnych spektaklach teatralnych [edytuj]
Autor Tytuł, data Reżyser Rola
1. Juliusz Słowacki Balladyna, 1993 Janusz Wiśniewski Kirkor
2. Lech Borski Sezon Na Dziewczęta, 1995 Filip Zylber Lolek
3. Andrzej Domalik Nowe Szaty Cesarza, 1998 Andrzej Domalik Albin
4. Botho Strauss Duże i Małe, 1998 Piotr Łazarkiewicz Górnik
5. Witold Gombrowicz Historia, 1999 Horst Leszczuk (Grzegorz Jarzyna) Mauersberger
6. Witkacy Bzik tropikalny, 1999 Grzegorz Horst d' Albertis (Grzegorz Jarzyna) Den
7. Ingmar Villqist (Jarosław Świerszcz) Fantom, 2003 Łukasz Barczyk On
8. William Szekspir Hamlet, 2003 Łukasz Barczyk Rozenkranc
9. William Szekspir Hamlet, 2006 Jan Klata / realizacja Kasia Adamik Rozenkranc

Film [edytuj]
Tytuł, data Reżyser Rola
1. Prostytutki, 1997 Eugeniusz Priwieziencew Faten (transwestyta)
2. Przemiany, 2003 Łukasz Barczyk Tadeusz Myciński, mąż Marty
3. Tulipany, 2005 Jacek Borcuch Ordynator
4. Strajk. Die Heldin Von Danzig, 2007 Volker Schlöndorff Nauczyciel Krystiana
5. Boisko bezdomnych, 2008 Kasia Adamik Trener Wojtek
6. Ostatnia akcja, 2009 Michał Rogalski Komisarz Majchrowski

Szymon Majewski Show [edytuj]
Od 2006 roku występuje w programie TVN Szymon Majewski Show w cyklu Rozmowy w tłoku, gdzie parodiuje:

Jana Rokitę
Tadeusza Cymańskiego
Wojciecha Wierzejskiego
Michała Wiśniewskiego
Wojciecha Cejrowskiego
Seriale [edytuj]
1997-2009: Złotopolscy, jako Komendant Ryszard Frotecki
2005: Magda M., jako mecenas Czachowski
2008: Czas honoru, jako Schumann
Polski dubbing [edytuj]
2007: Skunks Fu – Ptak

Jan Dorman (ur. 11 marca 1912 w Dębowej Górze, od 1915 dzielnica Sosnowca, zm. 21 lutego 1986 w Będzinie) - twórca, eksprymentator i menadżer teatralny, reżyser, aktor, pedagog, dyrektor teatru, artysta plastyk, pisarz. Członek SPATiF - ZASP, ZAIKS, ITI.

Spis treści [ukryj]
1 Biografia
2 Rodzina
3 Twórczość i zasługi
4 Upamiętnienie

Biografia [edytuj]
W latach 1928-1933 był słuchaczem Męskiego Seminarium Nauczycielskiego w Sosnowcu. Następnie pracował jako nauczyciel na Polesiu. Od 1938 do 1939 r. studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Już w seminarium nauczycielskim grywał na scenie, reżyserował i tworzył scenografie do spektakli. Zajęcia teatralne z dziećmi prowadził też jako nauczyciel i student. W 1945 r. wraz z poślubioną w 1938 r. żoną, Janiną Dormanową (1910-2004) założył w Sosnowcu Międzyszkolny Teatr Dziecka. 22 grudnia 1945 r. teatrzyk ten pod kierownictwem Dormana wystawił w Sosnowcu przedstawienie "Malowane dzbanki". Pierwszy spektakl na profesjonalnej scenie wystawiono w ówczesnym Teatrze Miejskim, dzisiejszym Teatrze Zagłębia. Był to teatr ekspresji dzieci, oparty na zabawie. W 1947 r. teatrzyk przekształcono w Eksperymentalny Teatr Dzieci z siedzibą w domu Związku Zawodowego Górników przy ul. Żytniej. Z powodu trudności lokalowych Dorman od 1949 r. organizował nową placówkę teatralną w budynku dawnego domu parafialnego w Będzinie przy ul. Sobieskiego (ob. Teatralna), dokąd przeniósł teatr w 1950 r. 1 kwietnia 1951 r. otrzymał dzisiejszą nazwę Teatr Dzieci Zagłębia. Kierował nim do chwili przejścia na emeryturę w 1978 r. W tym czasie teatr uchodził za jedną z najbardziej awangardowych scen polskich dla dzieci i młodzieży oraz jedną z najlepszych scen dziecięcych w kraju. Później nadal tworzył swoje autorskie spektakle w teatrach całej Polski.

Rodzina [edytuj]
Jego cała najbliższa rodzina (pięcioro dzieci) związana była z teatrem Dzeci Zagłebia. Żona Janina z Polańskich współtworzyła teatr, do 1989 r. zagrała w nim 60 ról, była asystentem reżysera i sama reżyserowała. Dwaj synowie już jako dzieci grali na scenie. Jacek współpracował m.in. przy tworzeniu scenografii, drugi syn jeździł teatralnym autobusem. Iwona Dowsilas robiła opracowania muzyczne spektakli. W 1998 r. założyła Fundację im. Jana Dormana.

Twórczość i zasługi [edytuj]
Prowadził teatr inspirowany rytuałem dziecięcej zabawy, odwołujący się do gry skojarzeń i wyobraźni odbiorcy, posługujący się lalkami, maskami, znakiem plastycznym. Przełomem w jego twórczości był spektakl "Krawca Niteczki" według Kornela Makuszyńskiego (1956), którym zwrócił na siebie uwagę środowiska i krytyki. Kolejne spektakle potwierdzały jego oryginalność twórczą. Obok przedstawień dla dzieci tworzył także widowiska dla młodzieży i dorosłych, co w jego czasach było jeszcze bardziej niezwykłe niż nowatorska forma przedstawień.

Był twórcą wszechstronnym, do wielu spektakli sam projektował scenografie (często z synem Jackiem), tworzył opracowania muzyczne, pisał teksty dla potrzeb sceny, radia, artykuły do gazet, współpracował z teatralnym ruchem amatorskim. W latach 1965–1973 był organizatorem Przeglądu Zespołów Obrzędowych "Herody" ze Śląska i Beskidów. Na ulicach Będzina i na scenie profesjonalnego teatru pojawiła się spontaniczna twórczość ludowa. Brał udział w seminariach i dyskusjach z udziałem ludzi nauki, teatru i badaczami kultury. Prowadził szczegółową dokumentację pracy teatralnej i własnych działań twórczych.

W swoim teatrze stworzył 59 przedstawień, a w 22 innych teatrach przygotował 32 inscenizacje, a także kilka przedstawień dyplomowych i warsztatowych ze studentami wydziału lalkarskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.

Do najważniejszych jego inscenizacji należą m.in.: "Która godzina?" Z. Wojciechowskiego (1964), "Szczęśliwy książę" wg Wilde’a (1967), adaptacje Hamleta Szekspira (1968) i "Kubusia Fatalisty" Diderota (1968) oraz jego własne teksty: "Kaczka i Hamlet" oraz "Konik" (1975).

Upamiętnienie [edytuj]
W zbiorach, którymi od 1998 r. opiekuje się Fundacja im. Jana Dormana (założona przez córkę, Iwonę Dowsilas) znajduje się bogata korespondencja z ponad 200 osobami ze świata kultury, sztuki, nauki(m.in. z Marią Dąbrowską, Marią Kownacką, Agnieszką Osiecką, Danielem Passentem, Krzysztofem Pendereckim, Janem Sztaudyngerem, Gustawem Morcinkiem, prof. Stefanem Szumanem).

25 marca 1992 r. w foyer Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie odsłonięta została tablica poświęcona pamięci Jana Dormana.

W marcu 1996 r. (w 10. rocznicę śmierci i 50-lecie teatru) Teatr przyjął patronat swego założyciela i twórcy.

Józef Dutkiewicz (ur. 7 marca 1903 w Czeladzi, zm. 6 października 1986 w Łodzi) - polski historyk, badacz historii XVIII-XX wieku, historii dyplomacji, profesor. Prezes łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego.

Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (kierunki: historia i filozofia), od 1926 doktor nauk historycznych (tytuł pracy doktorskiej "Austria wobec powstania listopadowego"). Do roku 1939 pracował, w charakterze nauczyciela, w szkołach średnich w Warszawie, Zawierciu, Kielcach i Łowiczu, przebywał również na stypendiach w Wiedniu, Berlinie, Paryżu i Londynie. Podczas kampanii wrześniowej służył ochotniczo w szeregach 5. batalionu obrony Warszawy. Po kapitulacji zamieszkał w Łowiczu, gdzie, dzięki kontaktom z ZWZ-AK, brał udział w organizacji tajnego nauczania. Od 1945 doktor habilitowany, w tym samym roku na stałe związał się z Uniwersytetem Łódzkim.

W 1950 mianowany profesor nadzwyczajny, od 1962 profesor zwyczajny. Kierownik Katedry Historii Nowożytnej Polski (1947 - 1948) oraz Katedry Historii Powszechnej Nowożytnej i Najnowszej (1948 - 1973). W latach 1956 - 1970 (z przerwą na przełomie 67 i 68 roku) pełnił funkcję dyrektora Instytutu Historii UŁ. Równolegle piastował inne funkcje: od 1949 do 1951 był dziekanem Wydziału Humanistycznego Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi, w latach 1947 - 1950 kierował Ośrodkiem Metodycznym Nauki o Polsce i Świecie Współczesnym przy Kuratorium Okręgu Szkolnego w Łodzi. Począwszy od 1958 pełnił, przez trzy lata, funkcję prezesa łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego, aż do 1973 zasiadał w fotelu wiceprezesa Zarządu Głównego PTH. Aktywnie działał również w strukturach Łódzkiego Towarzystwa Naukowego.

Swoją działalnością naukową walnie przyczynił się do powstania tzw. "łódzkiej szkoły" badań nad przebiegiem Powstania listopadowego, wielki wkład położył również w rozwój historiografii. Dokładnej analizie poddawał pamiętniki Winstona Churchilla, Charles'a de Gaulle'a i Konrada Adenauera, był edytorem licznych pamiętników z czasów powstania listopadowego, m.in Leona Drewnickiego Za moich czasów, regularnie pisywał do "Wiadomości Historycznych". Do jego najważniejszych prac naukowych zaliczyć można:

1933 Austria wobec powstania listopadowego (praca doktorska)
1935 Ambasada Piotra Potockiego (wydana też pod tytułem Polska a Turcja w czasie Sejmu Czteroletniego 1787-1794)
1935 Prusy a Polska w dobie Sejmu Czteroletniego
1937 Anglia a sprawa polska w latach 1830-1831 (1967 - wersja poszerzona)
1946 Sprawa gdańska w dobie Sejmu Czteroletniego w oświetleniu korespondencji dyplomatycznej pruskiej
1952 Charakterystyka dyplomacji powstania listopadowego
1956 Ewolucja lewicy w powstaniu listopadowym
1958 monografia Szymon Askenazy i jego szkoła
1959 Zarys historii historiografii polskiej, cz. 3: 1900-1939 (wspólnie z Krystyną Śreniowską)
1966 Marceli Handelsman jako historyk dyplomacji Hotelu Lambert
1966 Zarys dziejów wojskowości w Polsce do 1864 r. (współautor)
1968 Georges Lefebre jako historyk rewolucji francuskiej
1970 Dzieło Jeana Jouresa o Rewolucji Francuskiej
1972 Francuska historiografia dotycząca Komuny Paryskiej 1871 roku