Forum mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego

Sosnowiecki Umszlagplatz jednak na osiedlu Rudna 1!

25-09-2007 | Piotr Dudała W dniu 10 stycznia 2007r. w artykule "Umszlagplatz na osiedlu Rudna 1" napisałem w oparciu o źródła historyczne, że obecny Stadion im. Jana Ciszewskiego, należący do klubu Czarni Sosnowiec (dawniej stadion Unii) ma swoją tragiczną historię, związaną z eksterminacją sosnowieckich Żydów w czasie II wojny światowej. Jeden z internautów napisał, że jestem w błędzie - wydarzenia w sierpniu 1942 roku nie miały miejsca na stadionie Unii, tylko na stadionie Włókniarza - obecnie Stadion Lekkoatletyczny MOSiR.

Przypomnijmy jednak o co dokładnie chodzi. Będzie o historii, tragicznej historii, zwiazanej z terenem dzisiejszego osiedla. Jest takie jedno miejsce na osiedlu, które śmiało możemy nazwać sosnowieckim Umszlagplatzem, zachowując oczywiście właściwe proporcje. To obecny Stadion Czarnych, a przed II wojną światową Stadion Unii Sosnowiec.

Latem 1942 r. miały tutaj miejsce tragiczne wydarzenia. Otóż, 12 sierpnia 1942 r. urządzono tam punkt zborny niby w celu przeglądu i stemplowania dokumentów. Na godzinę siódmą rano na wezwanie Niemców musiała się stawić tam cała żydowska ludność miasta, około 26000 ludzi. Czy możecie sobie to wyobrazić? Środek lata, upał i to potworne zagęszczenie ludzi na niewielkim obszarze? Wtedy nikt się tym nie przejmował, bo Żydzi to nie byli dla Niemców ludzie. W wyniku selekcji, która przebiegała przez cały dzień, posegregowano zebranych na cztery grupy. Ofiary przeznaczone na "wysiedlenie" stłoczone zostały w opróżnionych domach przy ul. Targowej i Kołłątaja, gdzie czekały na transport do Oświęcimia. Akcja wysyłki zaczęła się 15 sierpnia i trwała do 18. Z 8000 ludzi wywiezionych w tych tragicznych dniach do obozu w Auschwitz - jak pisze Bogusław Ciepiela w książce Żydzi w Zagłębiu Dąbrowskim i okolicy, pozostały tylko popioły. Było to trzecie "wysiedlenie" Żydów Sosnowca, zwane później Wielką Deportacją. Zaczęła się ona na w stadionie, który istnieje do dziś, niedaleko od miejsca, w którym obecnie mieszkam, jakieś 200 metrów. Wtedy jeszcze nikt nie myślał, że będzie tutaj osiedle. Powstało jakieś 10-12 lat później.

W dniu dzisiejszym miałem okazję zweryfikować te smutne, tragiczne informacje. W Będzinie odbyło się uroczyste otwarcie Domu Modlitwy Cukermanów z udziałem ambasadora państwa Izrael Davida Pelega. Wśród zaproszonych gości był Michał Sobelman, Rzecznik Prasowy Ambasady. Pan Michał jest rodowitym Sosnowiczaninem, urodził się naszym mieście w 1953 roku. Tutaj spędził dzieciństwo i młodość. W roku 1969 r. wyemigrował do Izraela. Michał Sobelman jest historykiem, publicystą, tłumaczem oraz scenarzysta kilkunastu filmów zrealizowanych w Polsce i w Izraelu. W latach 1981-92 pracował naukowo na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W latach 1988-93 współpracował z jerozolimskim Instytutem Pamięci Yad Vashem. Począwszy od 1993 pełni funkcję rzecznika prasowego Ambasady Izraela w Warszawie. Miałem przyjemność go poznać. Jedną ze spraw, o które zapytałem, było miejsce Wielkiej Deportacji. Pan Michał odpowiedział, że chodzi o stadion Unii Sosnowiec. Zapytałem się, czy jest tego pewien, czy nie jest to jednak stadion Włókniarza na Starym Sosnowcu. Powiedział, że pamięta ten stadion. Leży on na przeciw kościoła. Tym samym uzyskaliśmy pewność, iż sosnowiecki Umszlagplatz jednak znajduje się na osiedlu Rudna 1. Sądzę, że warto to miejsce podobnie, jak inne miejsca związane z historią sosnowieckich Zydów, jakoś oznakować, upamiętnić. Przypominam o kamienicy cadyka Szlom Henoch Rabinowicza mieszkającego przed wojną przy ul. Targowej 12 czy o Synogodze przy ul. Dekerta.

Być może należałoby też zastanowić się nad oznakowaniem przynajmniej na mapach turystycznych granic sosnowieckiego getta na Środuli. To są moje propozycje. Być może daleko idące, być może... Na pewno trzeba jak najszybciej pomyśleć by wzorem Będzina obchodzić w naszym mieście Dni Kultury Żydowskiej, a może połączyć siły i zorganizować wspólnie Zagłębiowskie Dni Kultury Żydowskiej. Pytałem o opinię Adama Szydłowskiego z Fundacji Jona, powiedział dlaczego nie!.

Piotr Dudała

Sosnowiec powinien upamiętnić Stanisława Meusa. Człowieka, który swoje życie poświęcił lotnictwu i modelarstwu. Mało kto pamięta ale to właśnie Meus wyremontował samolot, który stanął w centrum Sosnowca - tam gdzie teraz stoi pomnik Kiepury. Niestety nikt nie wie co się stało ze wspomnianym samolotem.

Plon wczorajszej wycieczki poniżej, zgodnie z sugestią opis wg schematu ze strony UW. Mam nadzieję, że nie namieszałam w numeracji.

Dąbrowa Górnicza

Nr: 11/03
Rodzaj: U
Opis obiektu: Pomnik upamiętniający miejsce kaźni 10 robotników Huty "Bankowa", którzy pod zarzutem sabotażu przy produkcji zostali przez władze hitlerowskie skazani na śmierć na szubienicy. Egzekucji dokonano 12 czerwca 1942 roku.
Położenie: Dąbrowa Górnicza, ul.ks.Augustynika, między blokami Nr 9 i 11


___________________________________________________________________________________________________________________________
Nr: 11/81
Rodzaj: U
Opis obiektu: Tablica upamiętniająca dr Jana Antoniego Ziembę wychowawcę i nauczyciela młodzieży w Państwowej Szkole Górniczo-Hutniczej, działacza społeczno-kulturalnego, miłośnika, historyka, badacza przeszłości Dąbrowy Górniczej i Zagłębia Dąbrowskiego.
Położenie: Dąbrowa Górnicza, ul. Legionów Polskich 69, Muzeum Miejskie „Sztygarka



Będzin

Nr: 1/10
Rodzaj: U
Opis obiektu: Tablica upamiętniająca szer. Edwarda Janosa ps. "Kali", partyzanta Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS/AL, poległego za Ojczyznę 19 grudnia 1943 roku.
Położenie: Będzin, Pałac Gzichowski, mur okalający Muzeum Zagłębia



_____________________________________________________________________________________________________________________________________
Nr: 1/11
Rodzaj: U
Opis obiektu: Głaz z tablicą upamiętniający więźniów KL Auschwitz-Birkenau - podobozu w Łagiszy zamordowanych w latach 1941-45.
Położenie: Będzin-Łagisza, ul.Pokoju, przy Elektrowni "Łagisza"



______________________________________________________________________________________________________________________________________
Nr: 1/01
Rodzaj: U
Opis obiektu: Pomnik ku czci poległych w czasie II wojny światowej.
Położenie: Będzin-Łagisza, ul.Krótka i Pokoju

Uważam, że należałoby w oparciu o współpracę z IPN-em dokonać dekomunizacji miejsc pamięci narodowej na terenie Zagłębia. Sprawa jest delikatna, ale warto również pod tym katem zweryfikować obecne listy tych miejsc w Zagłębiu!

Cóż.. mnie osobiście też dziwi fakt istnienia pomników ku czci Armii Czerwonej. Tak, wyzwolili nas od faszystów, ale.. od samych siebie już nie. Można dyskutować, czy to warte upamiętniania. Czczenie obcych wojsk też nie wydaje mi się stosowne, ale w tej sprawie pewnie wiele osób uważa inaczej. Trudno powiedzieć, po czyjej stronie leży racja.
No ale póki co, oficjalnie są to miejsca pamięci narodowej, toteż je zamieszczam.

Dziś zaatakowałem Będzin
I jedno co mnie rozbawiło to pomnik ku czci żołnierzy Ani Czerwonej NR: 1/03 (tubylcy poradzili sobie z przeszłością)
Fotki dodane dla Będzina

a nie dziwi was ulica Wolności, która z jednej strony kończy się ulicą Świerczewskiego, a z drugiej Nowotki
dobrze, że ludzie nie znają historii, bo ta niewiedza oszczędza im stresu

Gmina Dąbrowa Górnicza, grób włoskich jeńców (nr 11/06)


Zdjęcia przeniesione na swoje miejsce

Dąbrowa Górnicza, 11/08


Zdjęcia przeniesione na swoje miejsce

Zawiercie, cmentarz, kwatera poległych w I WŚ (48/11)



Zdjęcia przeniesione na swoje miejsce